Bs Trần Sang - Khoa Nội tổng hợp

1. ĐỊNH NGHĨA

Hội chứng chồng lấp Hen phế quản và Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (Asthma - COPD Overlap Syndrome - ACOS) là một bệnh lý phức tạp với biểu hiện triệu chứng của cả Hen phế quản và Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính trên một cá thể

2. SINH BỆNH HỌC

Có sự chồng lấp về di truyền, mô bệnh học và rối loạn chức năng giữa hen và COPD. ACOS dường như là trường hợp đặc biệt bắt nguồn từ sự tương tác của những rối loạn về di truyền, mô bệnh học và chức năng trong hen hoặc COPD.

Christenson và cộng sự, bằng cách dùng các bộ dữ liệu hen và COPD, cho thấy rằng dấu  ấn các gene liên quan đến hen tăng lên rõ rệt ở bệnh nhân COPD không có tiền căn hen nhưng có các triệu chứng giống hen.

Về mô bệnh học, những biến đổi cấu trúc trong đường dẫn khí nhỏ góp phần gây ra kiểu hình chồng lấp giữa hen và COPD.Hen và COPD có các biểu hiện chung tại lớp biểu mô: tăng sản tế bào đài (goblet cell) và tăng sản tế bào gai (squamous cell). Tại lớp màng nền (the reticular basement membrane), bệnh nhân COPD có triệu chứng giống hen có lớp màn nền dầy hơn bệnh nhân COPD không có triệu chứng giống hen. Khối lượng cơ trơn phế quản tăng lên trong COPD, nhưng không nổi bật bằng trong hen. Những biến đổi cấu trúc này có thể biểu hiện trên CT lồng ngực độ phân giải cao (HRCT). Bệnh nhân ACOS có ứ khí nhiều hơn trên CT chụp ở thì thở ra, có mức độ khí phế thũng nhẹ hơn và có thành phế quản dầy hơn trên CT chụp ở thì hít vào hơn bệnh nhân COPD đơn thuần.

Về lâm sàng, ACOS có các yếu tố nguy cơ chính giống với hen và COPD. Tăng đáp ứng phế quản, một đặc điểm của hen, được xem như là một yếu tố nguy cơ gây COPD bên cạnh tuổi già và hít khí độc hại.

Ở người lớn, tiền căn hen và tiếp xúc mạn tính với khói thuốc lá hoặc khói chất đốt sinh khối có thể tương tác với nhau để tăng nguy cơ tắc nghẽn đường dẫn khí không hồi phục, một đặc điểm quan trọng của ACOS.

Hút thuốc lá có thể làm thay đổi kiểu viêm đường thở trong hen từ tăng bạch cầu ái toan thành tăng bạch cầu đa nhân trung tính với số lượng tế bào CD8+ tăng, do đó trở thành kiểu viêm thường thấy trong COPD.

ACOS trở nên phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Điều này có thể do người lớn tuổi có thời gian tiếp xúc với dị nguyên dài hơn, hoặc tiếp xúc kéo dài với các kích thích trong môi trường như ô nhiễm không khí và hút thuốc lá thụ động, hoặc do có những biến đổi sinh lý học trong phổi liên quan đến tuổi già.

3. BẢNG PHÂN BIỆT CHẨN ĐOÁN HỘI CHỨNG CHỐNG LẤP HEN VÀ COPD

4. ĐIỀU TRỊ

Nếu bệnh nhân ACOS cân nhắc phối hợp ICS với LABA và/hoặc LAMA

Điều trị ACOS nên cũng bao gồm lời khuyên về các phương pháp điều trị khác như :

• Ngưng hút thuốc lá
• Phục hồi chức năng hô hấp
• Tiêm ngừa
• Điều trị bệnh lý đi kèm, như đã được khuyến cáo trong các hướng dẫn  GINA và GOLD tương ứng.