Bs CK2 Lê Thị Hà - 

Trẻ sinh non có nguy cơ mắc bệnh võng mạc (ROP, tức Retinopathy of Prematurity). Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra cân nặng và tuổi thai lúc sinh thấp là 2 yếu tố nguy cơ hàng đầu đối với Bệnh lý võng mạc ở trẻ. Ngoài ra còn một số nguy cơ khác như thiếu máu, sự nhiễm trùng, khó thở và bệnh tim. Bên cạnh đó, bệnh thường xảy ra ở trẻ em da trắng. Ở Mỹ, ước tính một nửa trong khoảng 28.000 trẻ sinh non mỗi năm mắc bệnh.

1. Tỷ lệ mắc bệnh lý võng mạc ở trẻ sinh non?

Cứ khoảng hai trẻ sinh non, một trẻ có khả năng mắc bệnh. Trẻ còn lại sẽ tiếp tục phát triển các mạch máu võng mạc như bình thường. Tuy nhiên, quá trình này sẽ kết thúc muộn hơn vài tuần so với ngày dự sinh ban đầu.

2. Các trường hợp bệnh võng mạc trẻ sinh non biến chứng nặng có phổ biến không?

Trong số 14.000 trẻ sinh non ước tính mắc bệnh lý võng mạc ở Mỹ mỗi năm, khoảng 1.100 đến 1.500 trẻ (chiếm 10%) phát triển bệnh cần can thiệp điều trị. Khoảng 400-600 trẻ sơ sinh bị mù do biến chứng của bệnh.

3. Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non có thể cải thiện hay tự hồi phục không?

Đây được gọi là giai đoạn ”thoái triển" của bệnh. Và thường xảy ra ở giai đoạn đầu khi bệnh còn nhẹ (Giai đoạn 1 và 2). Ở các giai đoạn sau cũng có khả năng xảy ra. Nhưng ngay cả sau khi các mạch máu bất thường biến mất, các sẹo võng mạc vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.

4. Các giai đoạn của ROP có đặc điểm khác nhau như thế nào?

ROP chia thành 5 giai đoạn. Giai đoạn 1 và 2 thường sẽ tự thoái triển. Giai đoạn 3 là giai đoạn xuất hiện các mạch máu tân mạch phát triển từ gờ mạch máu võng mạc. Khi mạch máu phát triển kèm theo bệnh “plus”(mạch máu dãn to và ngoằn ngoèo), BN nhiều khả năng cần điều trị laser chu biên (hoặc lạnh đông võng mạc). Khi sang giai đoạn 4 và 5 có nghĩa là võng mạc đã bị bong 1 phần hoặc toàn bộ.

5. Bệnh luôn xảy ra ở cả hai mắt?

Có thể có hoặc không. Mặc dù bệnh này thường ảnh hưởng đến cả hai mắt, nhưng đôi khi bệnh phát triển nặng hơn ở một mắt so với mắt còn lại. Hiếm khi bác sĩ chỉ cần điều trị một bên mắt.

6. Khả năng tầm soát bệnh võng mạc ở trẻ sinh non?

Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ, bệnh có thể được phát hiện với độ chính xác khoảng 99% khi khám võng mạc.

7. Khi nào trẻ sinh non nên sàng lọc & điều trị bệnh võng mạc?

Cho đến khi trẻ sinh non được 4 đến 9 tuần tuổi, việc sàng lọc bệnh mới bắt đầu. Điều đó có nghĩa là trẻ thường ra khỏi phòng chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh (NICU) trước khi được khám sàng lọc lần đầu. Tuy nhiên, căn cứ vào tình hình bệnh mà bác sĩ sẽ quyết định thêm về thời gian khám tầm soát và chữa trị.

8. Phương pháp điều trị Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non?

90% trẻ sơ sinh sẽ mắc bệnh võng mạc dưới dạng nhẹ nên không cần điều trị sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, sẽ có nguy cơ cao mắc một số vấn đề về mắt như cận thị, lác (mắt lé), nhược thị (mắt lười) và bệnh tăng nhãn áp.

10% trẻ sơ sinh bị mắc bệnh võng mạc nặng và cần được điều trị. Liệu pháp laser quang đông hoặc áp lạnh có thể giúp làm chậm hoặc đảo ngược sự tăng trưởng bất thường của mạch máu. Khi bệnh phát triển nặng nhất, có thể cần phẫu thuật mắt (Bong võng mạc). Chưa có loại thuốc nào được FDA chấp thuận để điều trị bệnh, một số loại hiện vẫn đang được nghiên cứu, theo dõi.

9. Bé có cần kiểm tra ROP sau khi xuất viện?

Tất cả trẻ sinh thiếu tháng đều cần được kiểm tra mắt khi được 1 tuổi. Một số trẻ được phát hiện ROP tái phát hoặc cần phải điều chỉnh kính, ngay cả khi trẻ không bị ROP. Tuỳ vào kết quả khám hiện tại, mà bác sĩ sẽ chỉ định lần tái khám tiếp theo.

10. Có cách nào ngăn ngừa bệnh?

Vì nguyên nhân chính xác của bệnh võng mạc do sinh non chưa rõ ràng, nên cách phòng ngừa tốt nhất là chăm sóc trước khi sinh để giảm khả năng sinh non.

11. Cần chú ý điều gì trên bệnh nhân ROP thoái triển?

Mặc dù ROP đã được điều trị hoặc thoái triển, BN vẫn cần được theo dõi suốt đời vì nguy cơ cận thị, nhược thị, bong võng mạc và đục thuỷ tinh thể sớm.

Nguồn: