CN Trần Diệu Hằng - Khoa Ung bướu

I. ĐỊNH NGHĨA

Chemoport - buồng tiêm truyền - là một thiết bị nhỏ được cấy vào dưới da người bệnh nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận với vòng tuần hoàn chung một cách thuận lợi và lặp đi lặp lại nhiều lần. Chemoport là thiết bị được chỉ định chủ yếu cho những bệnh nhân cần thường xuyên hoặc liên tục tiến hành hóa trị liệu.

Ngoài ra, Chemoport cũng còn được chỉ định trong những trường hợp phải truyền máu kéo dài, lặp lại nhiều lần.

Một hệ thống Chemoport gồm 4 bộ phận cơ bản là cổng (portal), màng bị (septum), ống nối (catheter connector) và dây dẫn (catheter) 

Có nhiều loại hệ thống buồng tiêm dưới da:

Buồng tiêm (portal chamber) làm bằng Titan:

Buồng tiêm (portal chamber) làm bằng Titan và nhựa:

Buồng tiêm (portal chamber) được làm hoàn toàn bằng nhựa:

Tất cả các buồng tiêm được cấy ghép, sử dụng và chăm sóc giống nhau. Các ống thông linh hoạt có thể làm bằng silicone hoặc polyurethane. Các kết nối được làm bằng Titan và / hoặc nhựa.

II. CHỈ ĐỊNH  ĐẶT CHEMOPORT

Nói chung các loại thuốc hóa trị là rất độc hại có thể gây kích ứng da, mô và tĩnh mạch. Cho thuốc mạnh như vậy vào một tĩnh mạch nhỏ có thể gây kích ứng và gây viêm các mạch máu, dẫn đến sẹo dài hạn và sự tắc nghẽn của các tĩnh mạch. Do đó không nên được thực hiện thông qua các mô. Chemoport cung cấp một giải pháp, cung cấp các loại thuốc một cách nhanh chóng và hiệu quả thông qua toàn bộ cơ thể thông qua hệ thống tuần hoàn.

• Để cung cấp các yếu tố đông máu ở bệnh nhân nặng bệnh ưa chảy máu .
• Để rút (hoặc trả lại) máu cho cơ thể bệnh nhân cần xét nghiệm máu thường xuyên, và ở những bệnh nhân chạy thận nhân tạo.
• Để cung cấp kháng sinh cho bệnh nhân yêu cầu họ trong một thời gian dài hoặc thường xuyên, chẳng hạn như những người bị xơ nang và giãn phế quản .
• Cung cấp thuốc cho các bệnh nhân bị rối loạn miễn dịch.
• Để quản lý thuốc giảm đau cho bệnh nhân bị đau mãn tính, như bệnh nhân ung thư và những người có bệnh tế bào hình liềm.

III. LỢI ÍCH

Có rất nhiều lợi ích của chemoports.

• Nhiều bệnh nhân có tĩnh mạch gen nhỏ hoặc tĩnh mạch đã bị hư hỏng do tai nạn.  Bên cạnh đó, một số đang sợ kim tiêm. Cách sử dụng chemoport làm giảm chèn kim tiêm đáng kể.
• Chemoports làm giảm nguy cơ của các mô và cơ bắp tổn thương, xảy ra thỉnh thoảng khi rò rỉ hóa trị ra khỏi tĩnh mạch.
• Chemoports cho phép các bệnh nhân phải trải qua các loại khác nhau của phương pháp điều trị ung thư cùng một lúc. Trong trường hợp như vậy, cổng kép được sử dụng ở vị trí của cổng duy nhất.
• Một bệnh nhân có một chemoport cấy vào / cơ thể của mình có thể trải qua các xét nghiệm máu thường xuyên mà không bị tiêm mỗi lần.
• Chemoports ngăn ngừa chảy máu quá nhiều, đó là rất có lợi, đặc biệt là đối với các bệnh nhân, người bị giảm tiểu cầu do chảy máu tái phát.
• Trong một số bệnh ung thư điều trị bệnh nhân cần truyền định kỳ. Chemoports chứng minh vô cùng chức năng trong trường hợp như vậy.
• Trẻ em hay người lớn cần nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn.

IV. RỦI RO

Có một vài rủi ro liên quan với chemoport.

• Lắp đặt không đúng chemoport có thể dẫn đến nhiễm trùng. Trong trường hợp rất ít (1% trong tổng số các trường hợp nghiên cứu) các nhiễm trùng gây ra chảy máu trong tĩnh mạch dưới đòn (một tĩnh mạch lớn kết hợp tìm thấy ở hai bên của cơ thể).
• Một số bệnh nhân bị dị ứng với cấy ghép. Các chemoport cần được loại bỏ ngay khi có dấu hiệu viêm nhiễm được nhận thấy.
• Trong khoảng 12-64% tổng số bệnh nhân ung thư học, huyết khối xảy ra. Huyết khối cơ bản là một cục máu đông xảy ra trong vùng lân cận của khu vực ống thông qua đó cản trở các chức năng của chemoport.
• Bệnh nhân chemoports thường được đề nghị không nên tham gia vào các hoạt động thể thao nghiêm ngặt, bơi lội vv… Họ thậm chí cần phải rất cẩn thận trong khi tắm.
• Một vết sẹo vĩnh viễn vẫn còn trong khu vực đặt chemoport.

V. HƯỚNG DẪN CÁCH CHĂM SÓC BUỒNG TIÊM DƯỚI DA

Buồng tiêm dưới da đòi hỏi cần có sự chăm sóc giữa các lần sử dụng bởi nó được cấy dưới da. Bạn sẽ được hướng dẫn chi tiết bởi NVYT, dưới đây là những hướng dẫn chung.

Giữ sạch nơi đặt buồng tiêm

• Sau khi mũi tiêm được thiết lập bởi NVYT, vùng có đặt kim tiêm sẽ được che chở bởi gạc y tế hoặc băng dán chuyên dụng (biotech). Điều này sẽ giúp đảm bảo vùng kim tiêm và buồng tiêm được an toàn. Vì vậy, bạn nên giữ sạch và khô vùng được che chở bằng gạc và băng keo.
• Trong trường hợp, kim được rút ra khỏi buồng tiêm, gạc che chở nên được tháo bỏ sau 24 giờ và bạn phải giữ khô, sạch vùng sau khi tháo bỏ băng keo.
• Lưu ý: Vùng đặt buồng tiêm nên được giám sát thường xuyên, và nếu thấy xuất hiện sưng, đỏ, bầm, đau, sốt, hoặc ớn lạnh, bạn phải báo cáo ngay đến nhân viên y tế.

Bơm rửa hệ thống:

• Hệ thống buồng tiêm phải được giữ bằng dung dịch có chứa chất kháng đông (Heparine) với nồng độ thích hợp để ngăn ngừa cục máu đông hình thành bên trong ống thông (được gọi là khóa Heparine) và việc này được thực hiện bởi Nhân viên y tế.
• Để đảm bảo an toàn cho hệ thống buồng tiêm, hệ thống buồng tiêm phải được bơm rửa (pluses) với khoảng 10 – 20 ml nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) ngay sau khi kết thúc sử dụng buồng tiêm và khóa Heparine. Trong trường hợp, hệ thống buồng tiêm dưới da không sử dụng, bạn phải đến dịch vụ y tế để được bơm rửa mỗi 4 tuần.

Hệ thống có 2 buồng tiêm (Dual lumen ports)

• Chăm sóc hệ thống này cũng giống như một buồng tiêm, có thể đồng thời sử dụng cả 2 buồng cùng 1 lúc và vẫn đảm bảo nguyên tắc bơm rửa hệ thống ngay sau khi kết thúc tiêm truyền và bơm rửa mỗi 4 tuần nếu không sử dụng.

VI. NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý

Nếu bạn và thành viên trong gia đình đã được hướng dẫn cùng chăm sóc buồng tiêm dưới da cho giữa những lần điều trị, hãy nhớ:

• Không được tự ý rút kim, không để hệ thống tiêm truyền bị hở vì không khí sẽ lọt vào bên trong buồng tiêm;
• Không được tự ý truyền bất kỳ dung dịch hay chích loại kim nào vào (trừ khi bạn được NVYT yêu cầu)
• Báo ngay cho NVYT nếu hệ thống buồng tiêm của bạn bị tắt nghẽn, dịch truyền không chảy vào hệ thống buồng tiêm;
• Báo ngay đến NVYT, nếu bạn bị tổn thương khác gần với vị trí buồng tiêm (chấn thương nặng, nhiễm trùng da, bệnh zona, ..);
• Cảm giác căng tức, khó chịu vùng da nơi cấy buồng tiêm trong thời gian dài.
• Liên hệ với NVYT nếu bạn có nhiều hơn những thắc mắc trên hoặc nếu bạn thấy vùng da nơi đặt buồng tiêm bị thay đổi màu sắc hay xuất hiện dấu hiệu lạ xung quanh chỗ chích.

VII. BIẾN CHỨNG TIỀM TÀNG

Sử dụng hệ thống buồng tiêm dưới da nhận thấy những nguy cơ tiềm tàng liên quan đến sự đâm kim, sự tắc nghẽn do cục máu đông, sự sưng phù do dịch truyền thoát mạch, sự tập kết tiểu cầu bên trong ống thông. Hãy tư vấn đến NVYT để xem xét những nguy cơ biến chứng (nếu có) hoặc để được tư vấn nhiều hơn liến quan đến nguy cơ tiềm tàng trên

Tài liệu tham khảo:

1. www.daodanhvinh.com/index.php/nonvasdcular/71-chemoport.
2. www.timmachcanthiep.com.vn/dat-buong-truyen-hoa-chat-duoi-da html
3. Blog.credihealth.com/chemoport-faqs
4. h(medical)
5. www.vascularinterventions.net/procedures/non... /chemoport -insertion/