Bs Nguyễn Thị Hải -   

Người cao tuổi có các vấn đề chăm sóc sức khỏe khác nhau, thường phức tạp hơn, việc tiếp cận điều trị phải toàn diện, cá nhân hóa ,trong lựa chọn phương án điều trị cho từng bệnh nhân.

Người cao tuổi thường có nhiều bệnh đồng mắc, từ đó dẫn đến việc sử dụng nhiều thuốc, kèm theo sự suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ, nhiều trường hợp thiếu sự hỗ trợ/chăm sóc từ người thân và cộng đồng là những yếu tố nguy cơ gia tăng trong hội chứng lão khoa.

Về chức năng sinh lý, chuyển hóa trong cơ thể người lớn tuổi, thường gặp là sự suy giảm chức năng gan/thận, tăng tích lũy thuốc trong tuần hoàn, dẫn đến tăng nhạy cảm thuốc ở liều thông thường.

Những thay đổi đáng kể trên bệnh nhân đái tháo đường cao tuổi ảnh hưởng đến điều trị

• Giảm nhu động ruột: hệ tiêu hóa phơi nhiễm lâu hơn với thuốc như metformin, acarbose
• Giảm chuyển hóa ở gan và giảm lưu lượng máu: chậm thải trừ các thuốc được chuyển hóa ở gan như nateginide
• Giảm lượng máu qua thận: tăng thời gian tác dụng và tiềm ẩn tăng độc tính của thuốc như SU, insulin, metformin

Việc lựa chọn thuốc điều trị đái tháo đường trên bệnh nhân lớn tuổi cần cân nhắc các yếu tố như nguy cơ hạ đường huyết, tương tác thuốc, chức năng gan thận và nhiều yếu tố khác như điều kiện sống, khả năng nhận thức…

Nhóm thuốc SGLT2i là một nhóm thuốc điều trị đái tháo đường được quan tâm trong nhiều năm trở lại đây với nhiều ưu điểm mang lại, hiệu quả và an toàn, đem lại lợi ích trong phòng ngừa và cải thiện kết cục Tim – thận cho bệnh nhân.

A. Sử dụng SGLT2i trên bệnh nhân cao tuổi

Ưu điểm

• Thêm công cụ để kiểm soát đường huyết mang tính bền vững trên bệnh nhân đái tháo đường lâu năm
• Không phải chỉnh liều theo tuổi
• Thuốc uống 1viên trên ngày, chế độ liều đơn giản
• Nhiều nghiên cứu chứng minh có hiệu quả trong bảo vệ tim thận

Lưu ý

• Thận trọng ở bệnh nhân có rối loạn cảm giác khát
• Bệnh nhân hạ huyết áp hay có nguyên nhân làm giảm lượng máu tới thận

Tiếp cận điều trị SGLT2i trên bệnh nhân trên nhân trên 65 tuổi

Đánh giá chức năng thận

• Nếu eGFR < 30 ml/phút.1,73m2: không có chỉ định dùng SGLT2i.
• Nếu eGFR ≥30 ml/phút.1,73m2: tiếp tục đánh giá bệnh nhân. Ở những bệnh nhân suy giảm năng lực nhân thức, cân nhắc lợi ích khi dùngSGLT2i. Ở những bệnh nhân có đủ khả năng độc lập, không có hạn chế khi sử dụng SGLT2i

Lưu ý : nhóm thuốc SGLT2i có chỉ định điều trị đái tháo đường típ 2 trên bệnh nhân 18 tuổi tại Việt Nam có độ lọc cầu thận trên 45 30 ml/phút.1,73m2 theo thông tin kê toa của nhà sản xuất hiện hành.

B. Sử dụng thuốc SGLT2i như thế nào là an toàn và hiệu quả

Điều chỉnh các liệu pháp điểu trị đồng thời

Trong điều trị suy tim

• Ngừng những phương pháp điều trị suy tim thiếu bằng chứng để giảm thiểu việc sử dụng thuốc
• Xem xét điều chỉnh liều digoxin
• Điều chỉnh lợi tiểu quai nếu cần dựa trên việc theo dõi cân nặng và triệu chứng

Trong điều trị đái tháo đường

• Nếu đái tháo đường típ 2 đã hoặc dưới đích điều trị, giảm/ tiếp tục SU hoặc DPP4 I (thiazolidinediones nên tránh ở bệnh nhân suy tim)
• Điều chỉnh nồng độ insulin phụ thuộc vào nồng độ đường máu và nên thảo luận với chuyên gia đái tháo đường

Tư vấn bệnh nhân

• Thảo luận với bác sĩ khi bị ốm trong điều trị giới hạn lượng nước nhập vào hay chuẩn bị phẫu thuật
• Tránh sử dụng rượu hay thực phẩm có nguy cơ nhiễm toan keton
• Theo dõi tinh trạng suy giảm thể tích và hạ huyết áp tư thể đứng
• Đảm bảo việc theo dõi và tái khám
• Dạng phối hợp thuốc Dapagliflozin + Metformin XR giúp thuận tiện cho bệnh nhân giảm số viên thuốc, giảm số lần uống, giảm các tác dụng phụ và tăng tuân thủ điều trị

C. Một số lưu ý khi sử dụng SGLT2i để giảm nhiễm khuẩn niệu dục

• Uống thêm nước: với liểu Dapagliflozin 10mg làm tăng thải khoảng 375 ml nước tiểu mỗi ngày, do vậy cần uống thêm 1 chai nước suối khoảng 500ml ( mùa hè thường BN có thể toát mồ hôi nhiều dễ mất nước nên việc bổ sung nước sẽ hạn chế được các nhiễm khuẩn niệu dục).
• Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ: vệ sinh bằng nước sau mỗi lần tiểu tiện
• Cần lưu ý thêm là bản thân bệnh nhân đái tháo đường típ 2 đã có nguy cơ nhiễm trùng niệu dục

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Munshi  et al, Treatment of type 2 diabetes in the elderly. Cur Diab Rep (2012) 12:239-245
2. Use of SGLT2i Inhibitors in Older Adults: Scientific Evidence anh Practical Aspects, Drug and Aging, volume 37, pp339-409 (2020)
3. Lupsa, B.C, Inzucchi, S.E. Use of SGLT2i in type 2 diabetes weighing the risks  and benefits. Diabetologic 61, 2118 – 2125 (2018).