Bs Nguyễn Thị Kiều Trinh- Khoa Phụ Sản

Sẩy thai là biến chứng phổ biến chiếm tỷ lệ khoảng 15-20% thai kỳ. Nguy cơ sẩy thai liên tiếp tăng sau mỗi lần sấy thai càng nhiều hơn. Sinh non cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong chu sinh. Vì vậy, giải pháp duy trì hiệu qủa thai kỳ là việc làm cần thiết trong thực hành lâm sàng. Gần đây, có nhiều bằng chứng cho thấy những tác dụng của progesterone vi hạt trong khuyến cáo điều trị dọa sẩy thai và dự phòng sinh non.

Progesterone vi hạt là loại progesterone có nguồn gốc thực vật và có cấu trúc giống với progesterone ở người, có các vi hạt mịn kích thước hạt nhỏ hơn 10µm làm tăng diện tích bề mặt có sẵn của thuốc và với dạng viên nang gelatin giúp tăng cường tỷ lệ hòa tan nước và hấp thu đường ruột của progesterone. Ngoài ra, khi sử dụng đường uống tạo ra chất chuyển hóa có tác dụng có lợi như 5a- pregnanedione, có tác dụng giảm co thắt tử cung và điều chỉnh sinh lý giúp phục hồi giấc ngủ tự nhiên, giúp khắc phục được nhược điểm bất lợi của progestogen và tạo ra chất chuyển hóa có tác dụng có lợi giúp ổn định và duy trì thai kỳ.

Một nghiên cứu có thiết kế ngẫu nhiên, mù đôi, đối chứng ( RCT) ở 700 phụ nữ sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân nhận ngẫu nhiên progesterone vi hạt âm đạo hoặc giả dược 02 lần mỗi ngày, bắt đầu từ pha hoàng thể và khi có kết quả thử thai dương tính, bệnh nhân tiếp tục sử dụng cho đến 28 tuần. Kết quả cho thấy tỷ lệ sẩy thai thấp hơn đáng kể ở nhóm progesterone vi hạt ( 12, 4% so với 23,3% ở nhóm giả dược, p= 0,001). Có sự cải thiện đáng kể về tỷ lệ mang thai > 20 tuần cũng như tỷ lệ sinh sống trong nhóm progesterone vi hạt so với nhóm giả dược (87,6% so với 76,7% và 91,6% so với 77,4%, p<0,05)

Một phân tích gộp của 06 nghiên cứu gồm 303 thai phụ song thai, có độ dài cổ tử cung ở 3 tháng giữa thai kỳ ≤ 25mm. Kết quả cho thấy progesterone vi hạt âm đạo làm giảm 31% nguy cơ sinh non có ý nghĩa thống kê ( RR=0,69, CI 95%,0.51- 0.93). Không những thế, trẻ sinh ra từ những thai phụ dùng Progesterone vi hạt giảm 30% nguy cơ suy hô hấp là biến chứng thường gặp của trẻ non tháng.

Một trong những chất then chốt điều hòa chu trình tế bào là các cyclin, chúng quyết định tiến trình tế bào xuyên suốt chu kỳ của nó. Nuclear CyclineE (nCyclineE) là marker ở mức độ phân tử tế bào của nội mạc tử cung, có biểu hiện thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Biểu hiện nCycline E bất thường được định nghĩa là > 20% sau ngày thứ 20 của chu kỳ kinh nguyệt và có mối tương quan với sẩy thai liên tiếp. Progesterone vi hạt âm đạo được dùng với liều 100- 200mg mỗi 12h bắt đầu 3 ngày sau khi nồng độ LH đạt đỉnh. Thai kỳ thành công ở bệnh nhân có nCyclineE > 20% cải thiện đáng kể sau khi điều trị với progesterone vi hạt: trước khi điều trị tỷ lệ thành công là 6% so với 69% sau khi điều trị ( p<0,001). Không những thế, tỷ lệ thai kỳ thành công dựa theo 3 chỉ số đánh giá: thai lâm sàng, thai tiến triển, thai sinh sống cao hơn ở phụ nữ điều trị progesterone vi hạt (68% so với 51% ở nhóm chứng , OR= 2,1, CI 95%,1.0-4.4)

Progesterone điều hòa đáp ứng miễn dịch của thai phụ với cơ chế bảo vệ thai kỳ thông qua việc làm gia tăng nồng độ yếu tố cảm ứng bảo vệ progesterone, PIBF (Progesterone-induced Blocking Factor). Tác giả Siew và cộng sự vào năm 2015 khảo sát sự thay đổi của progesterone huyết thanh và yếu tố PIBF ở thai phụ dọa sẩy thai trước đó được điều trị ngẫu nhiên bằng progesterone vi hạt âm đạo hoặc dydrogesterone. Kết quả nghiên cứu cho thấy progesterone vi hạt đã chứng minh sự khác biệt đáng kể trong làm tăng nồng độ progesterone huyết thanh ( p< 0,001) và nồng độ PIBF( p < 0,001) so với dydrogesterone ở thai phụ dọa sấy thai. Nghiên cứu này một lần nữa khẳng định vai trò ưu việt của progesterone vi hạt trong điều hòa miễn dịch ở người mẹ.

Như vậy với các vai trò như trên, progesterone vi hạt có hiệu qủa lâm sàng khá tốt khi sử dụng sớm ngay từ pha hoàng thể để làm giảm nguy cơ sẩy thai ở phụ nữ sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, giảm cơ gò tử cung giúp dự phòng sinh non và hạn chế tử vong chu sinh đôi với những thai kỳ nguy cơ sinh non hay đa thai có chiều dài cổ tử cung ngắn.

Cập nhật từ Hội nghị Việt Pháp Châu Á Thái Bình Dương 17/5/2018.