Bs Nguyễn Đình Tuấn - Khoa Nội

Các trường hợp viêm quanh khớp vai vào khoa Nội Tổng hợp game nổ hủ qua theo dõi thấy không nhiều. Tuy nhiên, việc điều trị kết quả còn hạn chế, phần lớn bệnh nhân khi ra viện còn đau và thường tái phát sớm. Bài viết này xin lược lại một số điểm chính về bệnh lí này và các phương pháp điều trị hiện nay.

Viêm quanh khớp vai là bệnh lí của các cấu trúc cạnh khớp vai (gân, túi thanh mạc, bao khớp) mà không có tổn thương ở chính khớp vai. Để xác định chẩn đoán, đặc biệt là xác định các tổn thương thực thể của phần mềm quanh khớp vai, ngoài các dấu hiệu lâm sàng, cần tiến hành một số biện pháp thăm dò cận lâm sàng như: 

• Siêu âm với đầu dò ≥ 7,5 mHz vùng khớp vai,
• Chụp khớp vai cản quang hoặc MRI để phát hiện đứt gân, co thắt bao khớp.

Viêm quanh khớp vai có 4 thể chính:

Viêm quanh khớp vai đơn thuần: có bản chất là viêm gân cơ trên gai, một trong các gân quay ngắn hay gân của bó dài cơ nhị đầu. Thường xuất hiện sau 40 tuổi, chưa rõ nguyên nhân với yếu tố thuận lợi là bị nhiễm lạnh, sau vận động mạnh. Khám thấy có điểm đau chói dưới mỏm cùng vai (tương ứng với vị trí gân tổn thương). Bệnh

khỏi tự nhiên sau vài tuần đến vài tháng, có thể tái phát. Tiến triển có thể dẫn đến đứt mũ các gân quay ngắn. Trong một số trường hợp đau vùng khớp vai do các bệnh lí ở ngoài khớp vai gây nên đau do phản xạ (ung thư vú, u phổi, nhồi máu cơ tim…) cần chú ý tìm hiểu để điều trị kịp thời.

Viêm quanh khớp vai do đứt gân cơ quay khớp vai.

Viêm quanh khớp vai cấp: do viêm bao thanh dịch dưới cơ delta.

Viêm quanh khớp vai thể nghẹn tắc: do loạn dưỡng thần kinh phản xạ tại chỗ.

ĐIỀU TRỊ

1. Các phương pháp điều trị:

Điều trị nội khoa: dùng các thuốc giảm đau, chống viêm không steroid, corticoid, thuốc co thắt cơ kết hợp phong bế tại chỗ (novocain, hydrocortison), cắt đứt phản xạ bằng phong bế giao cảm cổ, châm cứu.

Ngoại khoa: tùy thể có thể phẫu thuật nới rộng khe dưới mỏm cùng vai bằng cách tạo hình mỏm cùng vai, cắt dây chằng cùng vai-quạ, sửa lại mủ gân cơ quay, khâu lại gân đứt.

Vật lí trị liệu và phụ hồi chức năng: chườm nóng, tia hồng ngoại, sóng ngắn, kích thích điện, xoa bóp, kéo giãn và luyện tập rất quan trọng đối với điều trị viêm quanh khớp vai.

2. Điều trị từng thể

2.1. Thể đơn thuần

Trong đợt cấp cần cho gân tổn thương được nghỉ ngơi. 

Điều trị tại chỗ: chườm lạnh, xoa gel chống viêm (voltarel emulgen, profenid gel,…), tiêm corticoid cạnh gân (nếu tiêm trực tiếp vào gân có thể gây đứt gân). Tiêm tối đa 3 lần cách nhau 10 ngày, dùng loại corticoid nhanh không có fluo. Cần ngừng tiêm nếu 2 lần đầu không có kết quả.

Dùng thuốc giảm đau: paracetamol, aspirin, diantalvic,…kết hợp thuốc chống viêm không steroid đường uống hoặc đặt hậu môn.

Áp dụng các biện pháp vât lí trị liệu: áp bùn, sóng ngắn, điện phân thuốc, siêu âm, dùng dòng điện có tần số trung bình để giảm đau.

2.2. Viêm quanh khớp vai do đứt gân cơ quay

Điều trị nội khoa: bất động tạm thời khớp vai ở tư thế dạng, dùng thuốc chống viêm không steroid. Tránh tiêm tại chỗ vì có thể làm hoại tử gân tăng lên.

Phục hồi chức năng bao gồm nhiệt trị liệu, vận động liệu pháp tích cực.

Điều trị ngoại khoa: mổ khâu lại gân đứt, thường áp dụng cho người trẻ. Ở người già do tổn thường thoái hóa ở những gân lân cận nên chỉ điều trị ngoại khoa khi nội khoa thất bại. Đứt gân bó dài cơ nhị đầu không có chỉ định mổ trừ trường hợp đặc biệt.

2.3. Viêm quanh khớp vai cấp do viêm bao thanh dịch dưới cơ delta

Cho khớp đau được nghỉ ngơi: băng chéo bất động, chườm đá.

Dùng thuốc chống viêm không steroid liều cao trong vài ngày. Corticoid tiêm tại chỗ cũng có hiệu quả. Trong đa số trường hợp, dùng prednisolon uống 20-30mg/ngày trong 3-4 ngày rồi giảm liều dần và ngừng hẳn.

Ngoại khoa: có thể chọc hút dịch chứa calci hay nội soi hút, cắt mảnh calci hóa. Nếu tái phát nhiều lần thì cần phẫu thuật nao calci. Đôi khi cần kết hợp với cắt dây chằng cùng vai-quạ và cắt phần trước mỏm cùng vai.

2.4. Cứng khớp vai

Bệnh có thể khỏi tự nhiên sau 6 tháng đến 2 năm, có thể rút ngắn thời gian nhờ điều trị.

Điều trị nội khoa bao gồm sử dụng thuốc chống viêm giảm đau không steroid, các thuốc giãn cơ. Điều trị đau do loạn dưỡng bằng các thuốc chẹn beta giao cảm, calcitonin. Vật lí trị liệu và có thể kết hợp corticoid tiêm tại chỗ hoặc toàn thân trong trường hợp các thuốc giảm đau kháng viêm không steroid không hiệu quả. Thời gian dùng khoảng 3 tuần với prednison liều khoảng 20mg/ngày giảm liều 1-2 mg/ngày cho đến khi ngừng hẳn.

Phục hồi chức năng: vận động thụ động nhẹ nhàng, tập cử động cánh tay trong nhiều ngày khi giảm đau, đưa tay thẳng ra trước, sang ngang, quành tay ra sau vai.

Điều trị ngoại khoa: thường là bằng thủ thuật mở bao khớp.

Tóm lại trong chẩn đoán và điều trị viêm quanh khớp vai cần chú ý một số điểm chính sau:

• Trong chẩn đoán cần phân biệt các thể lâm sàng để định hướng điều trị, vì vậy có khi cần cho chụp khớp vai cản quang hoặc chụp cộng hưởng từ hoặc siêu âm khớp vai với đầu dò thích hợp.
• Điều trị nội khoa có thể kết hợp nhiều loại thuốc dùng tại chỗ và toàn thân, đặc biệt corticoid thường dùng liều thấp kéo dài và giảm liều thích hợp.
• Kết hợp điều trị ngoại khoa khi điều trị nội thất bại hoặc tùy thể lâm sàng có thể can thiệp ngay theo kinh nghiệm của thầy thuốc.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH VIÊM QUANH KHỚP VAI

Hình ảnh viêm các gân cơ: cơ nhị đầu, viêm gân cơ quay, viêm bao hoạt dịch

Hạn chế động tác giạng của khớp vai trái ở bệnh nhân bị viêm khớp vai.

Dấu hiệu Yergason: bệnh nhân không lật ngửa được bàn tay khi thầy thuốc ấn vào gân cơ nhị đầu