Khoa Hóa Sinh

Ngày viêm gan thế giới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) được tổ chức nhằm mục đích tăng cường nhận thức và hiểu biết về viêm gan siêu vi và những bệnh mà nó gây ra. Đây là cơ hội để tập trung vào những hành động cụ thể như:

• Tăng cường phòng ngừa, tầm soát và kiểm soát viêm gan siêu vi và các bệnh liên quan.
• Gia tăng tỷ lệ bao phủ tiêm vắc xin viêm gan B và tích hợp vào chương trình tiêm chủng quốc gia.
• Phối hợp đáp ứng toàn cầu với bệnh viêm gan.

Vius viêm gan A, B, C, D và E có thể gây ra nhiễm trùng gan cấp tính và mạn tính, dẫn đến xơ gan và ung thư gan. Các loại virus này tạo thành nguy cơ lớn đe dọa sức khỏe toàn cầu, với khoảng 240 triệu người mắc viêm gan B mạn tính và khoảng 150 triệu người mắc viêm gan C mạn tính.

1. Viêm gan là gì?

Viêm gan là tình trạng viêm của gan, nguyên nhân thường gặp nhất là do nhiễm virus. Có 5 loại virus gây viêm gan chính đó là  A, B, C, D và E. Các siêu vi tạo thành một nguy cơ lớn về sức khỏe toàn cầu,là mối quan tâm lớn nhất của thế giới do gánh nặng của bệnh tật và tử vong mà chúng gây nên cũng như khả năng tiềm tàng của bệnh dịch bùng nổ, lây lan. Đặc biệt, loại B và loại C gây nên bệnh mạn tính cho hàng trăm triệu người và là nguyên nhân phổ biến của xơ gan và ung thư gan.

Viêm gan  A và E thường do ăn phải thức ăn và nước uống bị nhiễm. Viêm gan B, C và D thường xuất hiện do tiếp xúc với dịch của cơ thể bị nhiễm. Dạng thường gặp của lây lan những virus này bao gồm cả việc được truyền máu và các chế phẩm của máu, những thủ thuật y khoa xâm lấn dùng dụng cụ nhiễm. Viêm gan B lây truyền từ mẹ sang con lúc sinh, từ các thành viên trong gia đình cho đứa trẻ và do quan hệ tình dục.

Nhiếm cấp tính có thể xuất hiện với ít triệu chứng hoặc là không có triệu chứng, hoặc có thể bao gồm các triệu chứng như vàng da (gồm cả vàng da và vàng mắt), tiểu sậm, mệt mỏi nhiều, buồn nôn, nôn ói và đau bụng.

2. Các kháng nguyên của virus viêm gan B

2.1 Kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B (HB­sAg)

HB­sAg là kháng nguyên bề mặt của virus. HBsAg xuất hiện trong máu khoảng 6 tuần sau khi nhiễm virus và thường biến mất sau 3 tháng kể từ khi có biểu hiện lâm sàng. Nếu HBsAg tồn tại hơn 6 tháng thì gọi là tình trạng nhiễm mạn tính. Có sự hiện diện của HB­sAg chứng tỏ đang nhiễm virus viêm gan B. kháng thể tương ứng (anti HBs) xuất hiện 1-3 tháng sau khi HBV xâm nhập vào cơ thể, thường sau khi HBsAg đã hết trong huyết thanh. Anti HBs có vai trò chống lại sự tái nhiễm HBV, vì vậy kháng nguyên HBsAg là thành phần được sử dụng để điều chế vaccin phòng bệnh viêm gan B.

2.2 Kháng nguyên lõi HBcAg

Kháng nguyên này không tìm thấy trong huyết thanh. Nó được tìm thấy trong nhân tế bào gan. HBcAg kích thích cơ thể tạo kháng thể tương ứng Anti- HBc, kháng thể này có trong bệnh nhân khá sớm và tồn tại lâu.

2.3 Kháng nguyên HBeAg

Là thành phần protein hòa tan có trong lõi của virus viêm gan B. Sự tồn tại của kháng nguyên này trong huyết thanh bệnh nhân có ý nghĩa bệnh diễn tiến mạn tính.

3. Dịch tễ học virus viêm gan B

Bệnh viêm gan do HBV xảy ra khắp nơi trên thế giới. theo ước tính có khoảng 350- 400 triệu người mang HBsAg.

Sự phân bố nhiễm trên thế giới

Ở Việt Nam có khoảng 350- 400 nghìn người nhiễm viêm gan B.

4. Cách lây nhiễm của viêm gan B

• Lây nhiễm do tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể nhiễm HBV
• Lây nhiễm do quan hệ tình dục
• Lây nhiễm từ mẹ sang con

5. Cách phòng bệnh viêm gan

Theo các chuyên gia y tế về Tiêu hóa – Gan mật, mặc dù có nhiều bệnh gan không thể phòng ngừa được, con người vẫn có nhiều cách để bảo vệ gan ít tổn thương nhất. Không nên uống rượu nhiều, nhất là phụ nữ. Những người bệnh gan nên kiêng rượu, bia hoàn toàn. Những người trong gia đình có người bệnh gan ứ sắt hay xơ gan mật nguyên phát nên xét nghiệm máu thường xuyên để kiểm tra. Nếu có bệnh nên điều trị càng sớm càng tốt. Nên giữ cân nặng trung bình, không ăn nhiều chất béo. Các thuốc có độc cho gan nên tránh. Không nên hút thuốc lá vì làm tăng nguy cơ ung thư gan và tăng thêm độc tính các thuốc có hại cho gan. Bên cạnh đó, tránh dùng quá nhiều thuốc giảm đau hay kết hợp nhiều loại thuốc vì sẽ làm cho các tế bào và cơ quan của gan mệt mỏi do phải làm việc quá nhiều, dễ sinh bệnh. Cần thực hành tốt vệ sinh, an toàn tình dục, không dùng chung bơm kim tiêm, tiêm vaccine là cách để phòng bệnh viêm gan siêu vi tốt nhất. Với trẻ em, cần cho trẻ được tiêm vaccine đúng thời hạn, chế độ dinh dưỡng hợp lý. Mặc dù bệnh gan hầu như không do thức ăn gây ra hay có thể ngăn ngừa bệnh bằng con đường ăn uống nhưng có sự tương quan, nhất là bệnh gan nhiễm mỡ thường đi kèm với tình trạng béo phì.

Bệnh viêm gan siêu vi B có thể phát hiện sớm nhờ vào các xét nghiệm máu đơn giản. Việc phát hiện sớm viêm gan B mạn tính, giúp tăng hy vọng ngăn ngừa biến chứng xơ gan và ung thư gan bằng cách khám sức khỏe định kỳ và điều trị với những loại thuốc đặc trị mới.