Ds Nguyễn Thị Thúy Hằng

Men gan là một loại enzym nằm trong tế bào gan, do gan sản xuất ra hay còn gọi là alanine aminotransferases (ALT). Mỗi khi một tế bào gan bị chết đi do lão hóa thì có một lượng men gan được phóng vào máu ở nồng độ dưới 40U/l. Nếu chỉ số này cao hơn nghĩa là gan của bạn đang bị hư hại.

Thông thường có bốn loại men gan bao gồm: AST (Aspart transaminase) hay còn gọi là SGOT; ALT (Alanin transaminase) hay còn gọi là SGPT (Serum glutamic pyruvic transaminase); phosphatase kiềm; GGT (Gama glutamyl transpeptidase). Trong bốn loại men gan thì AST (SGOT) và ALT (SGPT) đóng vai trò chủ yếu phản ánh tình trạng của tế bào gan.

Men gan bình thường là men gan khi các chỉ số xét nghiệm đạt:

• AST: 20 – 40 UI/L
• ALT: 20 – 40 UI/L
• GGT: 20 – 40UI/L
• Phosphatase kiềm: 30 – 110 UI/L.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc men gan tăng cao như viêm gan, do rượu bia.. trong đó phải kể đến nguyên nhân dùng một số loại thuốc không tốt cho gan hay có khi còn gây độc cho gan. Hầu như mọi loại thuốc dùng đều có ảnh hưởng gan và gây ra các tổn thương khác nhau:

-Tổn thương gan cấp

-Tổn thương mạn:

Các thuốc đặc biệt ảnh hưởng tới gan:

- Acetaminophen (Paracetamol): là loại thuốc thông dụng trong hạ sốt,giảm đau.Thuốc gây độc cho gan phụ thuộc vào liều lượng sử dụng, viêm gan cấp chỉ  xảy ra với liều > 4g/ ngày (đối với người lớn),liều > 100mg/kg thể trọng(đối với trẻ em) và sử dụng kéo dài.Người bệnh gan, nghiện rượu liều không quá 2g/ ngày.

- Thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID): như aspirin,diclofenac…được chỉ định sử dụng để giảm đau  trong viêm khớp, thoái hoá khớp.Khi sử dụng liều cao và liên tục sẽ gây hủy hoại tế bào gan.

- Thuốc kháng lao: như rifamycin, isoniazid, pyrazinamide. Sự tăng men gan thấy xuất hiện vài tuần sau khi bắt đầu điều trị lao khỏang 10-20% bệnh nhân dùng isoniazid.

- Glucocorticoid : dùng liều cao có thể gây ra gan nhiễm mỡ. Tác động này phần lớn xuất hiện ở trẻ em. Nguyên nhân chính gây gan nhiễm mỡ là do tăng giải phóng acid béo từ các mô mỡ. Gan nhiễm mỡ có thể hồi phục khi ngưng glucocorticoid.

Điều trị:

• Điều trị chính là phát hiện kịp thời và ngưng thuốc → phục hồi.
• Hiếm khi có thuốc đặc hiệu: ngộ độc Acetaminophen → N- acetylcysteine, ngộ độc Valproic acid →L-carnitine.

Phòng ngừa:

• Hạn chế dùng thuốc
• Khi sử dụng thuốc cần dùng thuốc đúng chỉ định, đúng liều.
• Phụ nữ có thai và cho con bú cần thận trọng trong việc sử dụng thuốc
• Lưu ý đánh giá bệnh lý gan nền sẵn có, tiền sử bệnh.