CN Huỳnh Thị Lệ Minh, ThS BS Phạm Thế Vĩnh - Khoa HHTM

ELISA (Enzyme Linked Immunosorbent Assay) là thử nghiệm miễn dịch gắn men. Thử nghiệm ELISA có rất nhiều dạng nhưng tất cả đều có đặc điểm chung là đều dựa trên sự kết hợp đặc hiệu giữa kháng nguyên (KN) và kháng thể (KT), trong đó KT được gắn với một Enzyme. Khi cho thêm cơ chất thích hợp vào phản ứng, enzyme sẽ thủy phân cơ chất thành một chất có màu. Sự xuất hiện màu chứng tỏ đã xảy ra phản ứng đặc hiệu giữa KT với KN, thông qua cường độ màu mà người ta biết được nồng độ KN hay KT cần phát hiện.

ELISA được dùng để xác định nhiều tác nhân gây bệnh như virut, vi khuẩn, nấm, ký snh trùng. Đặc biệt là phát hiện sớm các tường hợp nhiễm HIV

* Nguyên lý chung trong thử nghiệm ELISA-HIV:

- Kháng nguyên (Ag) virut cố định trên phiến nhựa

- Kháng thể (Ab) kháng HIV của bệnh nhân kết hợp đặc hiệu với Ag.

- Phức hợp KN-KT (Ag-Ab) được phát hiện bởi hệ thống cộng hợp gắn enzyme và cho phản ứng hiện màu với cơ chất tương ứng.

- Màu của phản ứng được đọc chính xác bằng máy quang kế.

- Màu của phản ứng tỷ lệ thuận với nồng độ kháng thể.

* Ưu điểm của thử nghiệm miễn dịch gắn men-ELISA

+ Thực hiện đồng thời được nhiều mẫu.

+ Đọc kết quả bằng máy không phụ thuộc chủ quan của con người.

+ Có thể lưu kết quả, thuận lợi cho kiểm tra đánh giá chất lượng xét nghiệm.

+ Giá thành tương đối rẻ.

* Hạn chế của thử nghiệm miễn dịch gắn men-ELISA:

+ Phải đầu tư trang thiết bị ban đầu và bảo dưỡng máy.

+ Sinh phẩm phải bảo quản lạnh.

+ Nhân viên xét nghiệm phải được đào tạo.

+Thời gian thực hiện 3-4 giờ

+ Nếu số lượng mẫu ít thì tốn kém vì phải sử dụng nhiều chứng.

* Những nguyên nhân có thể dẫn đến kết quả dương tính giả hoặc âm tính giả trong thử nghiệm ELISA:

- Phân phối huyết thanh hay cơ chất không đúng tỉ lệ quy định (Nguyên nhân kỹ thuật).

- Ủ không đúng thời gian.

- Rửa không đúng quy trình.

- Có thể bệnh nhân đang dùng một số loại thuốc có ảnh hưởng đến khả năng nhận diện kháng thể, dẫn đến kết quả không rõ ràng hoặc bệnh nhân đang trong giai đoạn cửa sổ.

* Hướng khắc phục:

- Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật xét nghiệm, kỹ thuật sử dụng Micropipet.

- Máy móc phải thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng.

- Đối với những kết quả không rõ ràng cần phải được xét nghiệm lại lần hai.

- Đối với bệnh nhân đang trong giai đoạn cửa sổ cần xét nghiệm lại lần hai sau 3 tháng.