Khoa Y học nhiệt đới

I. Mục tiêu:

1.Trình bày được mục đích, tai biến, cách phòng và xử trí các tai biến khi chọc dò tủy sống

2.Theo dõi và chăm sóc người bệnh trong và sau khi chọc.

3.Nêu được những điểm cần chú ý trước và sau khi chọc.

II. Đại cương:

Tủy sống nằm trong ống sống từ ngang mức đốt C1 tới ngang đốt L2 xung quanh tủy sống có các màng não tủy bao bọc. Màng não tủy có 3 màng:

- Màng nuôi

- Màng nhện

- Màng cứng nằm ngoài cùng

Dịch não tủy trong suốt

Áp lực tư thế nằm 120 mmH₂O, tư thế ngồi 180 mmH₂O.Nếu tư thế nằm trên 200 mmH₂O thì đó là tăng áp lực nội sọ.

Dịch não tủy có tác dụng nuôi dưỡng và bảo vệ tủy sống, do vậy dịch não tủy được sinh ra và lưu thông trong hệ thần kinh trung ương, cho nên trong nhiều rối loạn bệnh lý của thần kinh trung ương làm thay đổi đến thành phần dịch não tủy. Do đó bác sỹ chọc dịch não tủy để chẩn đoán và điều trị.

Mục đích của chọc dịch não tủy:

Chọc dịch não tủy là phương pháp đâm kim vào khoang dưới mạng nhện, ngang đốt sống LIV- LV, nhằm lấy dịch não tủy để:

* Chẩn đoán:

-Dựa vào

+ Quan sát màu sắc dịch não tủy.

+ Đo áp lực dịch não tủy.

+ Xét nghiệm :tế bào, sinh hóa, vi khuẩn

-Áp dụng trong các trường hợp sau:

+ Các trường hợp nghi ngờ có viêm nhiễm hệ thần kinh như: Viêm màng não mũ, viêm não…

+ Các trường hợp tai biến mạch máu não: Xuất huyết não, màng não

+ Các trường hợp nghi có chèn ép tủy: u tủy

* Điều trị:

+ Tăng áp lực sọ não: lấy bớt dịch não tủy

+ Đo áp lực dịch não tủy

+ Bơm thuốc vào ống sống

III Vị trí và tư thế người bệnh khi chọc

Tư thế người bệnh khi chọc dò: Người bệnh nằm nghiêng về một bên, cong lưng và đầu gập sát vào ngực để làm hở các mấu gai.

Nơi chọc thường là liên đốt L4 L5.

IV. Tai biến chọc dò dịch não tủy:

Tụt hạnh nhân tiểu não do dịch chảy quá nhanh hoặc quá nhiều chèn ép hành não gây ngừng thở, ngừng tim

Viêm màng não mũ: không đảm bảo vô khuẩn.

V Theo dõi và chăm sóc người bệnh trong và sau chọc:

- Trong khi bác sỹ đâm kim vào thì điều dưỡng luôn theo dõi sắc mặt người bệnh.

- Ngay sau khi chọc đặt người bệnh nằm sấp trong vòng 15 phút, sau đó cho nằm ngữa, đầu thấp không kê gối trong vòng 1-2 giờ.

- Dặn người bệnh không được ngồi dậy kể cả đại tiểu tiện, nếu thấy chóng mặt, đau đầu, người khó chịu phải báo ngay.