Ths Bs Trần Thị Vân Anh - Khoa Nội thận-Nội tiết

Giới thiệu

Sử dụng metformin lâu dài có liên quan với thiếu hụt vitamin B12. Chúng tôi trình bày trường hợp của một bệnh nhân với giảm ba dòng tế bào máu ngoại vi (pancytopaenia) có thể thứ phát do thiếu vitamin B12 khả năng do sử dụng lâu dài metformin liều cao.

Báo cáo trường hợp

Một phụ nữ 76 tuổi người Trung Quốc đã được chuyển đến khoa huyết học với triệu chứng thiếu máu. Bà ấy có tiền sử và hiện tại bao gồm tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh đái tháo đường type 2 và bệnh tim thiếu máu cục bộ. Bà ấy đã được ghi nhận thiếu máu hồng cầu lớn với hemoglobin 6.7g/dL khi nhập viện. Máu ngoại vi cho thấy hồng cầu lớn với bạch cầu trung tính chiếm ưu thế. Vitamin B12 là 59 pmol/ L và mức độ folate 10,1 nmol/ L. Bà ấy khởi đầu liệu pháp thay thế vitamin B12. Kháng thể kháng yếu tố nội và tế bào thành là âm tính. Tuy nhiên, Bà ấy phát hiện giảm ba dòng tế bào máu ngoại vi trong vòng 2 tuần với bạch cầu trung tính tuyệt đối 0,95 X10­9/L, hemoglobin 9.7g/dL và tiểu cầu 42 X 109/ L. Huyết tủy đồ cho thấy sự trưởng thành loạn sản trong hồng cầu và các dòng tủy, có thể liên quan đến thiếu hụt vitamin B12. Không tìm thấy bất thường nào khác có thể để giải thích giảm ba dòng tế bào máu ngoại vi thoáng qua của bà ta. Bà ấy đã sử dụng liều cao của metformin trong 7 năm qua và chúng tôi tự hỏi liệu điều này có phải là nguyên nhân của sự thiếu hụt vitamin B12 hay không. Liều metformin đã được giảm từ 1g về 500 mg ba lần mỗi ngày và kết quả bà ta hồi phục tốt và có mức hemoglobin hiện tại 11,0 g/ dL. Vitamin B12 của bà ta là 1100 pmol/ L trong 1 tháng.

Thảo luận

Metformin mặc nhiên được công nhận gây kém hấp thu vitamin B12 và yếu tố nội trong hồi tràng, một ảnh hưởng mà có thể được đảo ngược bằng cách tăng uống canxi. Jolien de Jager và cs chứng minh rằng việc sử dụng metformin lâu dài làm tăng nguy cơ thiếu vitamin B12 và tác động tiêu cực này càng tăng theo thời gian. Vì vậy chúng tôi thấy rằng đây trường hợp điển hình làm nổi bật nguy cơ biến chứng này ở bệnh nhân dùng metformin liều cao trong thời gian dài.

Cơ chế này là gì? Người bệnh đái tháo đường có thể có chuyển vận qua ruột chậm gây phát triển quá mức của vi khuẩn và kém hấp thu B12, tuy nhiên metformin không làm thay đổi thời gian vận chuyển từ miệng xuống manh tràng và không có bằng chứng phát triển quá mức của vi khuẩn liên quan đến metformin qua một thử nghiệm đối chứng. Hấp thu phức hợp yếu tố nội - B12 bởi thụ thể màng tế bào hồi tràng được biết đến là phụ thuộc canxi và metformin ảnh hưởng đến hoạt động màng phụ thuộc canxi. Việc thiếu hụt B12 được đảo ngược bằng cách dùng canxi và điều này như là cơ chế rõ ràng nhất.

Bệnh tiểu đường có liên quan đến bệnh lý thần kinh, suy giảm nhận thức, một số nguyên nhân gây thiếu máu và có trong danh sách nguyên nhân của tất cả những người có giảm phản xạ mắt cá chân với lòng bàn chân cong lên (upgoing), tuy nhiên nó quan trọng để xem xét tình trạng thiếu B12 cùng tồn tại, đặc biệt là nếu có dùng metformin.

Việc sàng lọc thường quy cho thiếu hụt B12 là không nhất thiết, nhưng các bác sĩ lâm sàng cần phải luôn ý thức sự kết hợp này.

 Diabetes Research and Clinical Practice, Available online 8 January 2014