Bs Trần Vũ Kiệt - Khoa ICU

I. ĐẠI CƯƠNG:

Ong có 2 loại chính:

Họ ong vò vẽ bao gồm:

• Ong vò vẽ thường thân dài bụng thon, mình vàng có vạch đen thường làm tổ trên cây dưới mái nhà.
• Ong bắp cày mình đen chấm vàng, to hơn làm tổ ở bụi cây sát mặt đất trong đống cành mục.

Họ ong mật gồm:

• Ong nhà nuôi lấy mật.
• Ong bầu to, tròn, có lông nhưng bay chậm phát ra tiếng đông ầm ĩ.

II. LÂM SÀNG:

1.Phản ứng viêm tại chỗ: Đỏ da tại chỗ, đau , ngứa, đường kính vài cm quang chỗ đốt, mất đi sau 4 đến 12h.

2. Phản ứng độc:

Xảy ra nếu số lượng ong đốt quá nhiều có thể gây:

• Nôn mửa
• Sốc, tụt HA.
• Hôn mê, co giật.
• Tiêu cơ vân cấp

3. Phản ứng dị ứng:

Thuộc type 1 trong phân loại của Gell và Coombs có 4 mức độ:

Mức độ 1: Phản ứng tại chỗ, mới đầu ở chỗ đốt sau đó lan dần một đoạn chi với phù đau , ngứa , đỏ.

Mức độ 2 : Phản ứng từng vùng lan tới toàn chi.

Mức độ 3: Phản ứng hệ thống xếp theo mức độ nặng.

• Da, niêm mạc
• Hô hấp, suy hô hấp cấp (ARDS).
• Tiêu hóa.
• Tuần hoàn, sốc.

Mức 4: Sốc phản vệ, xuất hiện nhanh, vài phút sau ong đốtnặng có thể gây tử vong

4. Phản ứng chậm:

- Xuất hiện nhiều ngày sau khi bị một con ong đốt.

III. LOC MÁU LIÊN TỤC TRONG ONG ĐỐT:

1. Chỉ định:

• Suy thận cấp (STC) kèm sốc hoặc ARDS hoặc tổn thương (TT) gan (men gan > 1000đv/L) hoặc Rối loạn tri giác (glasgow < 11)
• Sốc + ARDS
• Sốc + TT gan
• Sốc + Rối loạn tri giác.
• ARDS + TT gan
• ARDS + Rối loạn tri giác.
• TT gan + Rối loạn tri giác.
• Tăng Kali máu > 6mmol/L kèm STC hoặc sốc hoặc ARDS hoặc TT gan (men gan > 1000đv/L) hoặc RLTG (glasgow < 11).
• Nếu bị đốt > 20 nốt và có biểu hiện ngộ độc nọc ong, chỉ định lọc máu càng sớm càng tốt để loại bỏ nọc ong, có thể thận nhân tạo hoặc lọc máu liên tục (CVVH).

2. Chống chỉ định:

• Thường không có chống chỉ tuyệt đối cần xem xét trong trường hợp bệnh nhân mê sâu và rối loạn đông máu nặng.

3. Các XN cân làm khi lọc máu:

• Các xét nghiệm thường qui:
• Ion đồ, Lactate, mỗi 6 giờ, CMT.
• Khí máu, CN thận, Bilirubin, SGOT, SGPT, NH3 /12 giờ

4.Các phương thức lọc và dịch lọc trong CRRT:

• Nếu trường hợp bệnh nhân vào viện với trên 20 vết đốt kèm theo dấu hiệu ngộ độc nọc ong, suy thận cấp kèm vô niệu tuy nhiên tình trạng huyết động ổn có thể chạy thận nhân tạo cấp cứu.
• Nếu HA không ổn định kèm theo tổn thương thận cấp…. chạy lọc máu liên tục mode CVVH.
• Tốc độ dịch thay thế trong trường hợp này khoảng 30 -40 ml/kg cân nặng.
• Lọc máu khi tình trạng huyết động ổn định, có nước tiểu, có thể thôi lọc
• Trong trường hợp huyết động ổn có thể chuyển lọc máu ngắt quãng.
• Khi lọc máu cần chú ý cân bằng dịch vao và dịch ra trong trường hợp vô niệu và trong trường hợp ARDS.

5. Các xử trí kèm theo

• Adrenalin nếu tình trạng sốc phản vệ.
• Chống co giật là biện pháp cơ bản để chống tiêu cơ vân và suy hô hấp.
• Tiêm phòng uốn ván.
• Corticoid và kháng histamin.