CN Lê Thị Thảo – Khoa Hóa Sinh

MỤC ĐÍCH SỬ DỤNG

Xét nghiệm dùng để định lượng protein phản ứng C (CRP) trong huyết tương và huyết thanh người. Định lượng CRP để phát hiện và đánh giá các rối loạn viêm và các bệnh liên quan, nhiễm trùng và tổn thương  mô. Định lượng CRP độ nhạy cao cũng có thể sử dụng để hỗ trợ đánh giá nguy cơ bệnh tim mạch vành trong tương lai. Khi được sử dụng để hỗ trợ các phương pháp  đánh giá khác trong phòng xét nghiệm của hội chứng mạch vành cấp, nó cũng có thể một chỉ dẫn độc lập bổ sung tiên lượng tái phát ở bệnh nhân bệnh mạch vành ổn định hoặc hội chứng mạch vành cấp.

TÓM TẮT

Protein phản ứng C là protein có ở pha cấp cổ điển trong các phản ứng viêm, nó được tổng hợp bởi gan và bao gồm năm chuỗi polypeptide giống nhau tạo thành một vòng năm phần có trọng lượng phân tử 105000 dalton. CPR là chất phản ứng pha cấp nhạy nhất và nồng độ của nó tăng nhanh trong suốt quá trình viêm. Phức hợp CRP hoạt hóa hệ thống bổ thể khởi đầu với C1q. CRP sau đó khởi tạo opsonin hóa và thực bào các tế bào xâm lấn, nhưng chức năng chính của nó là để gắn kết và khử độc những chất độc nội sinh được sản sinh như một kết quả của tổn thương mô.

Định lượng CRP độ nhạy cao đã được sử dụng và thảo luận để phát hiện sớm nhiễm trùng ở bệnh nhi và đánh giá nguy cơ bệnh tim mạch vành. Một số nghiên cứu đi đến kết luận rằng các phép đo CRP độ nhạy cao có thể dụng như một dấu ấn để tiên đoán nguy cơ bệnh tim mạch vành ở những người khỏe mạnh và là một chỉ dẫn tiên lượng bệnh tái phát.

Sự khác biệt giữa xét nghiệm hs-CRP và CRP: Có hai loại protein phản ứng C có thể định lượng được trong máu

- Protein phản ứng C chuẩn (standard CRP): đánh giá tình trạng viêm tiến triển.

- Protein phản ứng C siêu nhạy (high - sensitivity CRP [hs-CRP]) chất này được coi như chất chỉ điểm đối với tình trạng viêm mạch cấp độ thấp.

Cả hai xét nghiệm cơ bản giống nhau, đo lường chất CRP trong máu. Tuy nhiên, CRP độ nhạy cao (hs-CRP) là thử nghiệm đo số lượng CRP rất nhỏ trong máu và thường xuyên được chỉ định cho những người có vẻ khỏe mạnh để đánh giá nguy cơ  tiềm tàng các vấn đề về tim mạch. Thông thường giá trị hs- CRP được đo trong khoảng 0,5-10 mg/L. Các thử nghiệm CRP thường xuyên được chỉ định cho những người có nguy cơ bị nhiễm trùng hoặc các bệnh viêm mãn tính.  CRP được đo trong khoảng 10-1000 mg/L

NGUYÊN LÝ XÉT NGHIỆM hs-CRP

Xét nghiệm vi hạt đo độ đục miễn dịch tăng cường.

CRP người ngưng kết với các hạt latex phủ kháng thể đơn dòng kháng CRP. Kết tủa được đo bằng phương pháp đo độ đục.

Lợi điểm của sự đo lường nồng độ hs-CRP: So với các dấu ấn viêm khác, hs-CRP được coi là một dấu ấn hoàn hảo nhất vì:

-  Tính ổn định của hs-CRP trong ngày.

-  Có thời gian bán huỷ tương đối dài.

-  Có thể đánh giá qua huyết tương tươi hoặc đông lạnh.

-  Độ nhạy cao.

-  Giá thành dễ được chấp nhận.

GIÁ TRỊ SINH HỌC CỦA hs-CRP

Để đánh giá nguy cơ bệnh tim mạch. Khuyến cáo các điểm ngưỡng hs-CRP như sau

- hs-CRP < 1,0 mg/l: nguy cơ thấp

- hs-CRP từ 1,0-3,0 mg/l: nguy cơ trung bình

- hs-CRP >3,0 mg/l: nguy cơ cao nhất

Tăng nồng độ hs-CRP: Bệnh nhân có nồng độ hs-CRP cao hơn có xu hướng tiến triển nhồi máu cơ tim và bệnh mạch ngoại biên nghiêm trọng.

Những giá trị này chỉ là một phần trong toàn bộ quá trình đánh giá cho các bệnh tim mạch. Các nhân tố khác gây ra nguy cơ được xét tới là các chỉ số cao của cholesterol, LDL-C, triglycerides, và glucose. Ngoài ra, hút thuốc lá, bệnh cao huyết áp, và tiểu đường cũng làm tăng nguy cơ.

Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm:

- Kết quả âm tính giả: Dùng các thuốc chống viêm không phải steroid, aspirin, corticosteroid, statin, thuốc chẹn bêta giao cảm.

- Kết quả dương tính giả: Dùng các thuốc điều trị hormon thay thế, thuốc ngừa thai.

- Đặt dụng cụ ngừa thai trong buồng tử cung.

- Gắng sức thể lực quá mạnh.

- Có thai.

- Béo phì.

Ý NGHĨA CỦA XÉT NGHIỆM hs-CRP

- Protein phản ứng C siêu nhạy (hs-CRP) là một yếu tố chính gây tình trạng xuất hiện và đứt rách mỏng ở mạch.

- Tăng nồng độ hs-CRP dự báo bệnh nhân có nguy cơ tăng vác sự cố. Vì vậy xét nghiệm này được dùng để đánh giá các nguy cơ bị các sự cố tim mạch khi nó được làm đồng thời với các xét nghiệm đánh giá nguy cơ mạch vành khác như định lượng nồng độ cholesterol, triglycerice (Một số chuyên gia nói rằng cách tốt nhất để dự đoán nguy cơ là kết hợp một điểm dấu hiệu viêm như hs-CRP cùng với nhóm lipid.)

- hs-CRP là xét nghiệm mà người ta sử dụng để xác định mức độ rủi ro tiềm tàng cho các bệnh tim mạch, đau tim, và đột quỵ. Hiện nay người ta cho là hs-CRP có thể đóng một vai trò trong quá trình đánh giá trước khi người ta gặp phải một trong những vấn đề sức khỏe trên. Ngày càng nhiều thử nghiệm lâm sàng có liên quan đến đo lường mức độ hs-CRP đang được tiến hành trong nỗ lực để hiểu rõ hơn về vai trò của nó trong các vấn đề tim mạch và có giúp đưa tới phương hướng sử dụng nó trong việc sàng lọc và lựa chọn phương pháp chữa trị.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Tài liệu hãng Roche

2. Nguyễn Đạt Anh, Nguyễn Thị Hương, Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng, “ Phản ứng CRP”,  Nhà xuất bản Y học, 2013, tr.526 – 530.

3.John Whicher. C reactive protein. Clinical laboratory Diagnostics,19.3, 700-706.

4.Yip  HK,  Wu  CJ,  Chang  HW  et  al, “ Levels  and  values  of  serum  high - sensitivity C-reactive protein within 6 hours after the onset of AMI”, Chest,2004 Nov, 126(5), pp.1417-22.