Nguyễn Thị Thúy Hằng - Khoa Dược

Tăng huyết áp (THA) là một bệnh rất thường gặp và là vấn đề xã hội. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay, THA được xem là 1 trong 10 bệnh nguy hiểm ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ nhân loại. Việc điều trị không đúng bệnh THA sẽ gây ra nhiều tai biến... Thực tế cũng đã cho thấy hậu quả của việc điều trị không đúng sẽ dẫn đến tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột có thể làm tổn thương mạch máu não gây xuất huyết não, đột qụy, suy tim cấp, phù phổi cấp hay tình trạng huyết áp tăng vừa phải thường xuyên sẽ gây ra suy tim mạn, suy thận mạn, tổn thương ở đáy mắt. Qua đó chúng ta thấy hầu hết các biến chứng này đều nguy hiểm tính mạng hoặc để lại những di chứng nặng nề. Ngày nay đã có khá nhiều thay đổi trong quan niệm về THA, phương thức điều trị cũng như việc nâng cao ý thức cho bệnh nhân đã tác động đến tiên lượng của THA. Trong các thuốc điều trị THA thì thuốc tác động lên hệ renin – angiotensin( RAS)  là nhóm thuốc được nghiên cứu và áp dụng nhiều trong những năm gần đây.

Các nhóm thuốc tác động lên hệ RAS

Các thuốc kháng thụ thể angiotensin

Nằm trong nhóm này gồm các thuốc losartan, valsartan,  irbesartan, telmisartan... Đây là các thuốc khá mới trong điều trị THA và suy tim. Thuốc hoạt động với cơ chế là ức chế thụ thể AT1 - nơi tiếp nhận tác dụng của angiotensin II gây co mạch - do đó làm hạn chế tác dụng của angiotensin II, từ đó làm hạ huyết áp.

Thuốc ức chế men chuyển

Gồm các thuốc captopril, enalapril, lisinipril, peridopril...  Đây là những thuốc điều trị THA tốt, ít gây những tác dụng phụ trầm trọng, không ảnh hưởng đến nhịp tim và sức co bóp cơ tim, không gây những rối loạn về mỡ máu hay đường máu khi dùng kéo dài. Thuốc đặc biệt có giá trị ở những bệnh nhân có kèm theo suy tim.

Cơ chế tác dụng: Ức chế men chuyển từ angiotensin I thành angiotensin II, do đó làm giãn mạch, giảm tiết aldosteron gây hạ huyết áp. Nó còn ức chế con đường chuyển hóa của bradykinin làm chất này ứ đọng cũng gây ra giãn mạch hạ huyết áp.

Thuốc ức chế renin

Nằm trong nhóm này bao gồm các thuốc: aliskiren, tekturna, rasilez. Renin là chất được tạo nên bởi thán khí thể tích máu hoặc lưu lượng máu qua thận bị giảm. Renin tham dự vào một giai đoạn của sự tạo thành angiotensin II có tính chất làm THA. Khi ta sử dụng thuốc hạ huyết áp là ức chế men chuyển, thuốc kháng thụ thể angiotensin do không ức chế hoàn toàn hệ thống renin - angiotesin - aldosterone nên sẽ tạo nên tác động ngược (feedback) gây phản ứng tăng renin trong huyết tương (plasma renin activity - PRA). Trong điều trị bằng ức chế men chuyển, tăng PRA làm tăng angiotensin I do đó phục hồi angiotensin II qua đường sinh học không tùy thuộc vào men chuyển. Trong điều trị bằng ức chế thụ thể angiotensin phản ứng tăng PRA làm tăng angiotensin I, II, IV làm đảo ngược tác dụng lợi tiểu natri và trương lực mạch máu.

Ngày 09/09/2014, Uỷ ban châu Âu (EC) đã ra quyết định cuối cùng về việc chống chỉ định kết hợp các thuốc cùng tác động trên hệ renin-angiotensin (RAS).

Trước đó vào ngày 23/05/2014, Ủy ban các sản phẩm thuốc sử dụng cho người (CHMP) đã chấp thuận về chống chỉ định kết hợp này. Mọi việc phối hợp thuốc từ hai nhóm bất kỳ trong ba nhóm thuốc nói trên không được khuyến cáo, đặc biệt không được kết hợp thuốc ARB với thuốc ACE-i trên bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng trên thận. Khi thực sự cần thiết phải kê đơn đồng thời cả hai thuốc, cần phải thực hiện dưới sự giám sát của chuyên gia kết hợp với sự giám sát chặt chẽ chức năng thận, lượng dịch trong cơ thể và cân bằng điện giải. Khuyến cáo này cũng bao gồm cả việc kết hợp đã được cấp phép của thuốc candesartan hoặc valsartan với nhóm ACE-i trên bệnh nhân suy tim. Việc kết hợp aliskiren với thuốc ACE-i bị chống chỉ định tuyệt đối trên bệnh nhân bị suy giảm chức năng thận hoặc bị đái tháo đường.

Ý kiến của CHMP cũng khẳng định khuyến cáo từ Ủy ban Đánh giá nguy cơ Cảnh giác dược Châu Âu (PRAC) trước đó vào tháng 04/2014, tiếp theo đánh giá dựa trên bằng chứng từ một vài nghiên cứu quy mô lớn trên bệnh nhân hoặc đang mắc nhiều rối loạn khác nhau trên tim và tuần hoàn, hoặc đang mắc đái tháo đường týp 2. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng việc điều trị kết hợp hai thuốc ARB và ACE-i có mối liên quan với nguy cơ tăng kali máu, tổn thương thận hoặc giảm huyết áp so với khi điều trị bằng một thuốc đơn lẻ. Thêm nữa, sự kết hợp hai thuốc cùng tác động trên hệ RAS không có lợi ích rõ rệt khi điều trị trên bệnh nhân không bị suy tim và lợi ích vẫn được cho là vượt trội so với nguy cơ trên đối tượng bệnh nhân mắc suy tim khi các trị liệu khác không thích hợp. Bản rà soát trên quy mô lớn dựa trên bằng chứng về tất cả các thuốc tác động trên hệ RAS này đã ủng hộ cho kết luận rút ra từ bản rà soát trước đó của EMA đối với các chế phẩm chứa aliskiren.

Tài liệu tham khảo:  canhgiacduoc.org.vn