Bs Nguyễn Văn Tuấn - 

Bệnh lý thiếu máu thị thần kinh do viêm mạch(AAION) là một bệnh lý cấp tính, gây đau thị thị kinh. Bệnh thường xảy ra ở bệnh nhân trên 50 tuổi và có thể gây mất thị lực vĩnh viễn. Thiếu máu cục bộ xảy ra ở đầu dây thần kinh thị giác, liên quan đến cấu trúc của các sợi thần kinh, làm suy giảm tưới máu và phù gai thị.

Nguyên nhân: Hiện nay chưa rõ, tuy nhiên người ta cho rằng bệnh có liên quan yếu tố di truyền, do thống kê cho thấy người da trắng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

Triệu chứng:

Bệnh thiếu máu thị thần kinh do viêm mạch có biểu hiện viêm thị thần kinh, võng mạc, hắc mạc, hốc mắt hoặc não.

GCA: Bệnh lý thiếu máu thị thần kinh do viêm mạch tế bào khổng lồ thường xuất hiện triệu chứng toàn thân: đau đầu là phổ biến nhất, đau động mạch thái dương hoặc da đầu, đau quai hàm từng cơn, chán ăn, sụt cân, sốt. Thiếu máu hắc mạc có thể gây phù võng mạc.

GCA không có triệu chứng toàn thân gặp 20% bệnh nhân mắc AAION, tuy nhiên có một số triệu chứng không phổ biến bao gồm mất thính lực, chóng mặt, đau mặt, liệt lưỡi, ù tai.

Chẩn đoán:

• MRI có thể phân biệt được thiếu máu thị thần kinh do viêm mạch hoặc không do viêm mạch.
• Siêu âm động mạch thái dương xem hình ảnh tắc nghẽn cấp tính trong AAION.
• OCT đánh giá gai thị, hoàng điểm và võng mạc.
• Chụp mạch huỳnh quang cũng có vai trò chẩn đoán AAION.
• Tốc độ lắng máu tăng cao lên tới 70- 120 mm/phút hoặc CRP tăng cao. Xét nghiệm này có độ đặc hiệu 97% đối với bệnh viêm động mạch thái dương GCA.
• Sinh thiết động mạch thái dương là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán nguyên nhân thiếu máu do viêm động mạch thái dương.

Điều trị:

Điều trị steroid liều cao sớm là cần thiết. Kết hợp kháng thể đơn dòng hoặc ức chế miễn dịch.

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời,mất thị lực ở mắt bệnh xảy ra ở 54-95% trong vòng 4 tháng. Với điều trị corticoid liều cao tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 13%. Khả năng phục hồi thị giác của mắt bệnh kém, cải thiện khoảng 15-34%, tỷ lệ này cao hơn nếu được điều trị sớm.

Có thể mất thị lực 2 mắt, tuy nhiên trường hợp này gặp ở bệnh nhân không nhân thức được tình trạng mờ ở mắt đầu tiên và tỷ lệ 2 mắt bị cùng 1 lúc liên quan đến thời gian và liều dùng corticoid. Thường mắt còn lại bị ảnh hưởng trong 1 – 7 ngày.

Nếu không được điều trị, mất thị lực 2 mắt có thể diễn tiến nhanh chóng do thiếu máu cục bộ thị thần kinh, võng mạc, hắc mạc.

Lược dịch: (AAION)