Bs Bùi Quôc Xết - 

ĐẠI CƯƠNG:

Hội chứng não gan hay còn gọi là :Bệnh lý não gan hay hôn mê gan hoặc còn gọi là bệnh gan cửa chủ là một tình trạng rối loạn tâm thần thần kinh phức tạp thường xuyên xảy ra trên bệnh nhân có bệnh gan cấp hay mãn tính tiến triển có suy tế bào gan. Bệnh não gan thường xảy ra ở bệnh gan mãn tính có hay không thông nối giữa tĩnh mạch cửa và tuần hoàn toàn thân.

Đặc trưng bệnh là thay đổi nhân cách, ý thức, chức năng vận động và hành vi. Biểu hiện thay đổi tâm thần từ mức dưới lâm sàng đến hôn mê.

Mặc dù bệnh học của bệnh não gan không được biết chính xác nhưng những chất có vai trò quan trọng trong bệnh sinh bệnh não gan như: NH3, benzodiazepines, acid béo chuỗi ngắn, mercaptan, aromatic amino acid, mangan

BỆNH SINH

Ở các bệnh nhân hôn mê gan nguyên nhân chưa được biết rõ, yếu tố bệnh sinh hôn mê gan là tế bào gan bị suy nặng hay do sự nối tắc trong hay ngoài gan, nối hệ cửa với tuần hoàn chung, Hậu quả là các chất độc được hấp thu từ ruột không được gan khử độc dưa đến những bất thường về biến dưỡng trong hệ thần kinh trung ương phần lớn các rối loạn được phục hồi, điều đó chứng tỏ đây là một rối loạn chuyển hóa hơn là rối loạn cấu trúc, có các giả thuyết và cơ chế giải thích hôn mê gan.

Giả thuyết về chất độc:

• Do nồng độ các chất tăng cao trong máu như NH3, mercaptan, acid béo chuỗi ngắn,…(Chủ yếu là NH3).
• Bình thường NH3 được vận chuyển đến gan, được chuyển hóa và đào thải ra ngoài dưới dạng ure niệu.

Giả thuyết về chất dẫn truyền thần kinh giả:

• Sự giảm tỉ lệ acid amin chuỗi có nhánh trong huyết tương so với các acid amin nhân thơm dẫn đến tyrosine bị cạnh tranh ở men tyrosine oxydase nên tyrosine bị decarboxy hóa thành tyromine chuyển hóa thành octopamine (chất dẫn truyền thần kinh giả). Các chất này cạnh tranh với acetylcholin, dopamin, catecholamine làm rối loạn dẫn truyền synapse gây mất ý thức, run rẩy tay chân.

Giả thuyết về sự mất cân bằng trong các chất dẫn truyền thần kinh kích thích-ức chế (GABA-gamma aminobutyric acid):

• Nồng độ GABA sẽ tăng cao vượt qua hàng rào máu não gây ức chế tình trạng ý thức ở sau synapse.
• GABA ngoại sinh sinh ra bởi vi khuẩn ở ống tiêu hóa làm nồng độ GABA tăng cao vào máu, di chuyển lên não, tác động lên thụ thể GABA – benzodiazepine làm mở kênh clo, giúp clo vào tế bào gây phân cực màng -> tế bào thần kinh bị ức chế.
• Vi khuẩn ruột: các chất độ ở ruột là do vi khuẩn ở ruột sinh ra. Trong xơ gan,có sự phát triển quá mức vi khuẩn ruột non, sán xuất nhiều amonium do chuyển hóa từ glutamin ở niêm mạc ruột, các chất này không được gan chuyển hóa hết, vào thẳng tuần hoàn chung đến não,