Ths Nguyễn Văn Tánh - Khoa YHCT

Giao hợp là một động tác sinh lý tự nhiên để duy trì nòi giống, gồm có ba giai đoạn: giai đoạn ham muốn sắc dục, giai đoạn cương dương vật, giai đoạn cực khoái cảm và phóng tinh. Một trong các giai đoạn kể trên, nhất là giai đoạn cương dương vật không thành tựu là liệt dương.

Sự ham muốn tình dục nảy sinh trên cả hai phái nam và nữ từ tuổi dậy thì. Ở nam, sự biểu hiện này chủ yếu là cương dương vật, điều kiện cần thiết để giao hợp. Cương dương vật, theo Kinsey, giảm theo tuổi: giảm 3 % ở lứa tuổi 35; 4-7% ở lứa tuổi 50; 18-20% ở lứa tuổi 60; 55% ở lứa tuổi 75. Cũng theo Kinsey, khoảng 45% nam không thỏa mãn sắc dục của mình ở mặt này hay mặt khác.

Theo Y học cổ truyền, Liệt dương là chứng bệnh dương vật không cương lên được, thuộc phạm vi chứng Dương nuy.

Nguyên nhân thường do sắc dục quá độ làm tinh kiệt, tinh khí hư hàn, hoặc suy nghĩ quá độ tâm tỳ hao tổn, hoặc khiếp sợ thương thận, hoặc thấp nhiệt hạ chú. Tất cả đều có thể làm cho tông cân (dương vật) mềm nhẽo. Như vậy, liệt dương có quan hệ mật thiết với can, thận, dương minh. Kinh Can đi vòng dương vật, dương vật là nơi tập trung của tông cân, dương minh quản lý tông cân, nếu khí suy thì dương không cương cứng được, thận chủ tàng tinh, thận hư thì dương vật không cương được.

Điều trị liệt dương tùy theo thể bệnh.

Thể Mệnh môn hỏa suy (Thận khí bất túc): Liệt dương ở thanh thiếu niên do tình dục sớm, sắc dục quá độ làm mệnh môn hỏa suy.

• Triệu chứng: mặt phờ phạc, thắt lưng đau, mỏi gối, đầu váng, tai ù, thần suy lực thiểu, tinh loãng trong lạnh, mạch xích nhược vô lực.
• Phép trị: ôn thận nạp khí.
• Bài thuốc: Hữu quy hoàn gia giảm, gồm có Thục địa 12g, Hoài sơn 08g, Sơn thù 08g, Kỷ tử 12g, Đương quy 12g, Đỗ trọng 12g, Thỏ ty tử 08g, Phụ tử 08g, Nhục quế 08g, Cao ban long 20g, Kim anh tử 30g, Khiếm thực 30g, Liên tu 06g.
• Nhằm mục đích ức chế giao cảm ngoại vi gây dãn cơ trơn mạch máu đến dương vật, gây trạng thái ham muốn tình dục và sinh tinh như tác dụng của Testosterone  hoặc cung cấp Arginine (tiền chất của nitric oxide).
• Châm cứu: Cứu các huyệt Quan nguyên, Khí hải, Trung cực, Thận du, Mệnh môn, Tam âm giao, thái khê.

Thể Tâm tỳ lưỡng hư: Liệt dương do suy nghĩ làm tổn thương tâm tỳ.

• Triệu chứng: liệt dương, sắc mặt vàng sạm, không muốn ăn, tinh lực mệt mỏi, mạch hư.
• Phép trị: Ôn bổ tâm tỳ.
• Bài thuốc: Quy tỳ thang, gồm có Huỳnh kỳ 12g, Bạch truật 12g, Thục địa 12g, Đảng sâm 16g, Đương quy 12g, Mộc hương 06g, Viễn chí 08g, Long nhãn 12g, Táo nhân 08g, Phục thần 08g, Đại táo 12g. Gia thêm Cao ban long 20g, Cáp giới 08g, thục địa 12g.
• Nhằm mục đích bồi dưỡng thể lực và cung cấp nhiều acide amine trong đó có arginine (tiền chất của nitric oxide).
• Châm cứu: châm bổ hay cứu các huyệt Tâm du, Tỳ du, Mệnh môn, Túc tam lý, Tam âm giao.

Liệt dương do tinh thần căng thẳng làm can mộc không điều đạt.

• Triệu chứng: Mỗi lần giao hợp thì căng thẳng dương vật không cương cứng, tinh thần không thoải mái, ngực đầy như ứ lại, mạch đập không lưu lợi.
• Bài thuốc: Đạt uất phương, gồm có Thăng ma, Sài hồ, Xuyên khung, Thích tật lê, Tang bì, Quất diệp.

Liệt dương do thấp tà làm trở ngại

• Triệu chứng: người béo bệu cơ thể thấp trệ, khi giao hợp mệnh môn hỏa không đến dương vật được nên không cương tốt, mạch hoạt.
• Phép trị: kiện tỳ hòa vị, táo thấp.
• Bài thuốc: Ngũ linh tán hợp Nhị trần thang gia giảm:
• Bạch truật 12g, Bạch linh 12g, Trư linh 16g, Trạch tả 12g, Quế chi 08g, Trần bì 08g, Bán hạ 08g, Thương truật 12g, Ý dĩ 16g, Tỳ giải 16g, Phá cố chỉ 12g.
• Châm cứu: Châm tả các huyệt Trung cực, Khúc cốt, Hợp cốc, Khúc trì.

Liệt dương do thấp nhiệt xuống ở can kinh

• Triệu chứng: Liệt dương, âm nang lạnh, có mồ hôi, nước tiểu vàng đỏ, sau khi tiểu xong vẫn còn rỉ vài giọt tinh.
• Phép trị: Thanh lợi thấp nhiệt.
• Bài thuốc: Sài hồ thắng thấp thang, gồm có:Thăng ma, Sài hồ, khương hoạt, Phục linh, Trạch tả, Cam thảo, Hoàng bá, Long đởm thảo, Quy vĩ, Ma hoàng căn, Phòng kỷ, Ngũ vị tử.

Liệt dương do tiên thiên bất túc, tinh ít, dương vật không cương cứng

• Phép trị: Nhiếp âm cố tinh.
• Bài thuốc: Cố âm tiễn, gồm có: Nhân sâm 12g, Địa hoàng 12g, Sơn thù 08g, Ngũ vị tử 14 hạt, Hoài sơn 08g, Viễn chí 06g, Cam thảo 06g, Thỏ ty tử 12g.

Liệt dương do vị hư ăn ít không sinh được tinh tủy

• Triệu chứng: Liệt dương tinh ít, ăn uống kém, không muốn ăn, mệt mỏi, chân tay vô lực, mạch hư.
• Phép trị: bổ thận tỳ.
• Bài thuốc: Tỳ thận song bổ hoàn, gồm có: Nhân sâm, Liên tử, Sơn thù, Ngũ vị tử, Thỏ ty tử, Ba kích, Sa nhân, Quất hồng, Nhục đậu khấu, Xa tiền tử, Phá cố chỉ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hoàng Bảo Châu (1997), “Liệt dương”, Nội khoa học cổ truyền, Nxb Y học, tr 484-490.
2. Ngô Anh Dũng (1998), “Chứng bất lực”, Bài giảng Bệnh học & Điều trị (Lưu hành nội bộ), Bộ môn YHCT – Khoa Y – Trường Đại học Y Dược TP HCM, tr 122-137.
3. Ngô Gia Hy (2008), “Liệt Dương”, Bách khoa thư bệnh học, tập 2, NXB Giáo dục, tr 312-316.