BS. Phạm Tấn Trà -

I. Đại cương:

Xạ trị là một phần quan trọng trong điều trị các khối u ác tính phụ khoa. Trên nền tảng các hướng dẫn điều trị dựa vào bằng chứng, xạ trị chiếm tỉ lệ hơn 60% ung thư cổ tử cung (CTC), 45% ung thư nội mạc tử cung (NMTC),35% ung thư âm hộ, 100% ung thư âm đạo và 5% bệnh nhân mắc ung thư buồng trứng (BT).

Xạ trị cho ung thư phụ khoa giúp điều trị triệt căn hoặc bổ trợ sau phẫu thuật hoặc tân bổ trợ trước phẫu thuật để giảm nguy cơ tái phát. Một vài khối u, hóa xạ trị thường được dùng đồn thời và có thể kết hợp xạ trị áp sát. Các mô bình thường của cổ tử cung, thân tử cung có thể dùng nạp liều cao xạ trị và hồi phục tốt sau những tổn thương. Bên cạnh đó sẽ có các mô dễ tổn thương hơn.

Tác dụng phụ và sự trầm trọng do xạ trị phụ thuộc vào kích thước, thể tích tiếp xúc và kế hoạch điều trị gồm: tổng liều, phân liều và phương thức xạ trị. Các yếu tố tác động như phẫu thuật, kết hợp hóa trị và bệnh đồng mắc. Một báo cáo lớn chỉ ra bệnh nhân có tiền sử hút thuốc lá thì ruột và bàng quang chịu ảnh hưởng nặng nề hơn.

Các yếu tố nguy cơ cao khiến bệnh nhân chịu độc tính xạ trị:

• Bệnh mô liên kết mạch máu, chống chỉ định tương đối của xạ trị.
• Bệnh viêm ruột mạn tính (Inflammatory bowel disease-IBD) có thể tăng nguy cơ mắc các biến chứng ruột cấp tính và muộn. Hiện nay còn có những tranh cải độc tính xạ trị và diễn tiến tự nhiên của bệnh IBD.
• Thay đổi cấu trúc mạch máu- Dữ liệu hồi cứu đưa ra lời khuyên các bệnh nhân mắc tăng huyết áp, đái tháo đường thường chịu nhiều tác dụng phụ muộn hơn, có lẽ liên quan đến những thay đổi vi thể trên mạch máu.